De recente uitbraak van MPX (apenpokken/monkeypox) heeft grote consequenties voor de LHBTI+gemeenschap en mensen met hiv. Bijgewerkt 8 september: geen piek na Pride.
Informatie, onderzoeken, linken
- Meer over vaccinaties en wie in aanmerking komt bij het RIVM.
- Informatie over MPX op SOA-AIDS Nederland.
- Informatie over MPX bij GGD Rotterdam-Rijnmond.
- Studie over de huidige ontwikkeling van MPX in The Lancet.
- New England Journal of Medicine: MPX-infecties in 16 landen (april–juni)
laatst bijgewerkt (7 september)
Wel paniek, geen piek
‘Geen piek met apenpokken-besmettingen tijdens Pride Amsterdam’ kopte Het Parool gisteren. De uitlatingen van Roel Coutinho noemde bij Nieuwsuur zijn dus voorbarig gebleken. Zie hier het Parool-artikel. Overigens is het aantal meldingen bijna tot een nulpunt gedaald, zie het RIVM.
Persoonlijke noot: na twee weken geleden te zijn gevaccineerd, ben ik nu maximaal beschermd tegen het monkeypokkenvirus.
aanvulling 19 augustus
Erasmus MC heeft uitnodigingen verzonden
Ook de hiv-poli van het Erasmus MC heeft de uitnodigingen voor de MPX-vaccinaties verzonden aan de mensen die het grootste risico lopen op een MPX-infectie. Persoonlijke noot: maandag word ik gevaccineerd.
Actueel overzicht RIVM
Gisteren was het totaal aantal bij het RIVM gemelde MPX-infecties 1.087. Hieronder het staatje. Misschien ben ik te optimistisch, maar de piek in het aantal nieuwe meldingen lijkt te zijn bereikt.
aanvulling 17 augustus
Oeps… hiv+ geen wel MPX-vaccin
De tekst over doelgroepen die in aanmerking komen voor een MPX-vaccinatie is op de website van GGD Rotterdam-Rijnmond gewijzigd. Ik las aanvankelijk dat mensen met hiv niet meer tot de risicogroepen gerekend werden, maar ik keek over de komma heen. Het staat er dus anders, maar wel goed. Excuus voor de gezaaide verwarring.
Ernstige MPX-infectie bij niet-gediagnosticeerde, gevorderde hiv-infectie
Nog een reden om je hiv-status te weten: bij mensen die niet wisten dat ze hiv-positief zijn – en dus ook geen virusonderdukkende medicatie gebruikten – is ernstig verloop van MPX-infecties geconstateerd. Dit meldt SpringerLink in een online publicatie. Lees het hier (waarschuwing: foto’s kunnen als schokend worden ervaren).
aanvulling 15 augustus
Hond test positief
The Lancet meldt een mens-op-hond-besmetting met MPX. Het betreft het huisdier van twee mannen die beiden geïnfecteerd waren met MPX. Waarschijnlijk is het virus overgedragen doordat de hond bij de baasjes op bed sliep. Lees het in The Lancet.
aanvulling 12 augustus
Erasmus MC: nog niets verzonden
Ik heb navraag gedaan bij de hiv-consulent van het Erasmus MC over de uitnodigingen voor de MPX-vaccinatie voor mensen met hiv, die begin deze week verzonden zouden worden.
We moeten “nog even afwachten”, want door vertraging bij de postkamer hoopt men de brieven pas begin volgende week te verzenden.
aanvulling 10 augustus
‘Europese MPX-vaccinatieloterij’
Politico heeft een ronkende kop over het vaccinatietoerisme dat terug is in Europa. Het spreekt zelfs van een vaccin-loterij. Weinig geleerd v an COVID, of is de doelgroep voor sommige landen het niet waard?
Vaccinatietoerisme is terug omdat mensen zichzelf willen beschermen tegen ziekte en stigma.
Bron: Politico.
Lees het hele artikel hier. Déjà vu all over again. Alles komt voorbij: stigma, hoe dit aan te pakken, de angst van mensen om na hiv, COVID, wéér met een virus geconfronteerd te worden dat één specifieke groep treft.
België: volgende week doelgroepen gevaccineerd
De Belgische minister van Volksgezondheid – Frank Vandenbroucke -verwacht dat tegen volgende week alle mensen met verhoogd risico tegen MPX gevaccineerd zijn. Lees verder in De Morgen. Het lijkt er ook in België op dat het aantal besmettingen af te toppen.
MPX-podcast Man tot Man
Vreemd genoeg tweette de Amsterdamse GGD in het Engels dat er een Nederlandstalige podcast over MPX was gemaakt door Man tot Man. Desalniettemin de moeite waard:
Vaccinatie PrEP-gebruikers
De vaccinatie van mensen die PrEP via de huisarts krijgen komt nu vlot op gang in Rotterdam. Als de huisarts snel handelt, kan men op korte termijn gevaccineerd worden.
aanvulling 8 augustus
Huisarts kan PrEP-gebruiker aanmelden
aanvulling 7 augustus
VK: aantal MPX-infecties stabiliseert
De uitbraak van MPX in het Verenigd Koninkrijk lijkt te stabiliseren volgens UK Health Security Agency. Zie het nieuwsbericht in the Guardian.
New England Journal of Medicine
Publicatie van the New England Journal of Medicine toegevoegd over de demografie van de infecties. Ik was op zoek naar de leeftijdsopbouw van de geïnfecteerde personen. Meest recente artikel dat ik vond was van 21 juli (zie link hier). Het betreft een inventarisatie van data uit 16 landen over de periode april-juni. De gemiddelde leeftijd van de geïnfecteerde personen was 38 jaar. Er staat meer interessante informatie in over de achtergronden, hiv, bescherming door vaccinatie ontvangen op jonge leeftijd, etc.
aanvulling 6 augustus
Eerste uitnodigingen Maasstad Ziekenhuis
De hiv-poli van het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis heeft de eerste mensen benaderd voor de MPX-vaccinatie.
aanvulling 5 augustus
COC roept op tot sneller vaccineren
COC Nederland deed vandaag opnieuw een klemmend beroep op de minister van VWS en Kamerleden om de vaccinatiecampagne te versnellen en de groep die voor vaccinatie in aanmerking komt uit te breiden. Lees verder op coc.nl
aanvullingen 4 augustus
Webinar MPX door Church en PrEPnu
Club Church en PrEPnu organiseerden een webinar rond MPX, zoals ik de apenpokken/monkeypox vanaf nu ga noemen. Linda Duits was de moderator en interviewde twee mensen die een MPX-infectie hadden doorstaan. Daarnaast kwamen twee deskundigen aan het woord: Henry de Vries van de GGD Amsterdam en Linda Smid van het RIVM.
Ik hoop het webinar hier te kunnen delen, maar hier alvast wat interessante punten:
Je krijgt MPX níet van:
- Handen schudden
- Naast iemand in het OV
Waardoor wel?
- Heel intiem contact
- Innig zoenen
- Seks
- Samen slapen
- Langdurig innig contact
Preventie MPX door:
- Vaccineren
- Condoomgebruik
- Beperking aantal sekspartners
- Voorlichting
- Stigma vermijden
Heb ik het?
- Sommigen hebben geen of zeer milde klachten
- Anale infectie soms pas na 2 weken merkbaar
- Klachten? Laat je testen bij de GGD
- MPX-positief: quarantaine, houdt afstand (ook van huisdieren); geen seks; informeer contacten; meer info bij het RIVM, hier.
Mensen met een slechte weerstand lopen meer risico. Mensen met hiv die goed reageren op de virusremmers lopen niet meer risico.
Vaccinatiestratgie RIVM
Er is veel onrust ontstaan rond het traag op gang komen van de vaccinatie en in sommige regio’s door onduidelijkheid rond de doelgroepen. De uitleg van Linda Smid van het RIVM was daarom wel verhelderend – zij het dat veel mensen die snakken naar een vaccinatie daar niet mee geholpen zijn. Maar duidelijkheid is ook wat waard.
Nederland heeft vergeleken met omringende landen een relatief grotere noodvoorraad van het pokkenvaccin. Maar niet voldoende om iedereen die tot de doelgroep behoort te vaccineren. Uitbraakpreventie is de strategie. Hiervoor worden de mensen die het meeste risico lopen geselecteerd. En dat kost nu eenmaal tijd omdat er veel partijen betrokken zijn. Het RIVM denkt hiermee de MPX-uitbraak in te dammen.
In EU-verband worden extra vaccins besteld, Nederland doet mee aan dit programma.
aanvullingen 3 augustus
Meer vaccins nodig
De boosheid onder de groep mensen met verhoogd risico over de lakse houding van minister Kuipers en het RIVM neemt toe. Op 21 juli vond minister Kuipers van Volksgezondheid het niet nodig om extra vaccins te bestellen. Dat terwijl toen al lang duidelijk was dat veel mensen van de door het RIVM bepaalde doelgroep buiten de boot zouden vallen.
SoaAids Nederland en COC Nederland riepen 21 juli de minister al op om de doelgroep uit te breiden naar mensen die op de wachtlijst staan voor PrEP en mensen die PrEP via de huisarts krijgen. De huisartsen willen vaak wel, maar dit moet via de GGD en dat stuit op barrières als privacyregels en bureaucratie.
Er zijn te weinig vaccins voor de doelgroep. Dit leidt mogelijk tot een loterij (zie aanvulling 2 augustus).
Persoonlijke noot: ik ben benieuwd wanneer er wél alarmbellen afgaan bij de minister. Pas als ook andere mensen dan mannen die seks hebben met mannen de apenpokken krijgen?
CDC over MPX bij mensen met hiv
Het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) schrijft in een laatste update (21 juli):
Wat het infectierisico betreft, is het momenteel niet bekend of HIV het risico van een persoon om de ziekte van apenpokken te krijgen na blootstelling verandert (bijv. verhoogt).
Bron: CDC.
Verder schrijft het CDC dat mensen met een vergevorderde hiv of mensen bij wie het hiv-virus niet onderdrukt wordt door hiv-remmers, een hoger risico lopen op een ernstige of langdurige ziekte.
aanvulling 2 augustus
Hiv-poli’s Rotterdam inventariseren
De hiv-verpleegkundige van het Erasmus MC meldde telefonisch desgevraagd dat men nu bezig is met het samenstellen van de lijst van gegadigden. Hierbij wordt uitgegaan van mensen met hoog risico.
Aangezien het aantal beschikbare vaccins beperkt is, wordt de lijst naast die van het Maasstad Ziekenhuis gelegd. Als dan blijkt dat er meer gegadigden zijn dan beschikbare vaccins wordt er nog een keer kritisch gekeken.
Als het aantal gegadigden dan nog groter is dan het aantal beschikbare vaccins, dan volgt een loting. Verwacht wordt dat volgende week de uitnodigingen de deur uitgaan. Hierna is het wachten op een nieuwe voorraad vaccins.
Persoonlijk feitje: ik sta op de lijst, maar de vraag is of de lijst te groot is of niet.
aanvulling 1 augustus
Mensen met hiv die in Rotterdam onder behandeling zijn krijgen een uitnodiging voor de vaccinatie via het Erasmus MC of het Maasstad Ziekenhuis.
MPX (apenpokken)
Het goede nieuws eerst. Want: beter laat dan nooit: op 4 augustus start de vaccinatie met het apenpokken-vaccin van mensen uit risicogroepen. Voor zover ik nu kan nagaan betreft het de doelgroep uit de GGD-kaartenbak. Of de hiv-behandelcentra Erasmus MC en Maaasstad Ziekenhuis ook al zo ver zijn weet ik (nog) niet. Aanvulling: volgens GGD Rotterdam Rijnmond komen ook mensen met hiv in aanmerking.
Het gaat om mensen die geregistreerd staan als gebruiker van de hiv-preventiepil PrEP of daarvoor op de wachtlijst staan. Daarnaast komen ook hiv-patiënten in aanmerking. Evenals mensen die bij het Centrum Seksuele Gezondheid in beeld zijn als iemand met een verhoogde kans op een soa.
Bron: GGD Rotterdam Rijnmond.
Toen ik op twitter las dat PvdA-raadslid Co Engberts vragen had gesteld aan het College van Burgemeester en Wethouders over het uitblijven van vaccinaties in Rotterdam, besloot ik het te gaan volgen.
Ik mailde met de hiv-poli om te vragen hoe de zaken er daar voorstonden. Wat kreeg ik te horen?
- Er zijn momenteel te weinig vaccins beschikbaar.
- Rijk heeft gekozen te starten in steden met de meeste besmettingen (Amsterdam en Den Haag).
- GGD en hiv-behandelcentra inventariseren wie in aanmerking komt.
In de media was te lezen dat de opkomst nog laag was, aangenomen werd dat dit aan de vakantieperiode lag. Ik heb geen zicht op de grootte van de doelgroep, maar het is niet zo moeilijk te bedenken dat Rotterdam als tweede grote stad van Nederland een relatief grotere LHBTQIA+ en hiv-gemeenschap heeft. Met Zomercarnaval en Amsterdam Pride voor de deur zou je hopen dat er iets meer urgentie werd gevoeld.
Helaas moest die druk van buiten komen: politiek en sociale media moesten zich stevig roeren voordat vandaag eindelijk de vlag uit kon.
Drenthe, Limburg, Midden Brabant wél
Want wat blijft er over van al die genoemde redenen als je leest dat in Drenthe, Midden-Brabant en Limburg de uitnodigingen al wel de deur uit zijn. Ik ben oprecht blij voor de mensen uit de doelgroepen daar. Maar hoe kan het, en waarom duurde het in Rotterdam zo lang?
Rotterdam is geen San Francisco – waar inmiddels de noodtoestand is uitgeroepen – maar ook Rotterdam kent een levendige gay-gemeenschap met korte lijnen naar Amsterdam.
Na hiv-stigma een apenpokken-stigma?
In de hiv-gemeenschap – die ik via de sociale media volg – was al vrij snel discussie ontstaan over de berichten in de media over de apenpokken. En dan meer specifiek over de groep die in de Westerse wereld het grootste risico loopt. Veel mensen vielen over de manier dat mannen die seks hebben met mannen (en dan ook nog met wisselende partners) genoemd werden.
De cijfers logen er niet om. Veruit de meeste besmettingen waren terug te voeren op mannen die seks hebben met mannen, en niet te vergeten ook transvrouwen. En maar liefst 41% van de met apenpokken besmette mensen bleek hiv-positief. Je moet altijd oppassen met statistieken, dus daar waag ik me niet aan. Maar de cijfers rechtvaardigen een doelgerichte aanpak om verdere verspreiding te voorkomen.
Je hóeft trouwens geen seks te hebben: stevige knuffels volstaan. Al heb je bij seks natuurlijk wel meer huid-op-huid-contact. Zie de link naar het artikel in The Lancet onderaan dit blog. Op mijn vraag bevestigde Marion Koopmans:
Klok terug naar de jaren ’80?
Maar is dit reden om met de vinger te wijzen? Nee natuurlijk niet, maar wel reden om te handelen. Voor je het weet hebben we de volgende crisis te pakken. En een groep die het klappen van de zweep toch al kent, zit niet te wachten op weer een klap.
Gisteren bij Nieuwsuur was te horen dat in Berlijn de darkrooms gesloten zijn. Maar ook een Nederlandse clubexploitant met darkroom die daar geen heil in zag. Alles bij elkaar snap ik dat na de coronapandemie – met alle beperkingen van dien – nu weer een ziekte opkomt waarbij fysieke afstand geboden is. Het is één ding dat je in het donker en met veel mensen op een kluitje niet kunt zien of iemand huiduitslag heeft. Maar erger: die uitslag verschijnt pas na een aantal weken.
Voorlichting is goed, maar zolang er nog zoveel onzekerheden zijn:
- Beschermt het pokkenvaccin ook goed tegen de apenpokken;
- Zijn er al mutaties (zie The Lancet: nu veelal genitale uitslag);
- Hoe ernstig zijn de complicaties;
Er zijn al mensen opgenomen in een ziekenhuis, in Spanje zijn twee mensen overleden. De vraag is of er bij ernstig verloop of overlijden sprake was van comorbiditeit – en of hiv daarbij een factor is.
Ik ben voor een eerlijke en nuchtere benadering. Voorkomen dat mensen met bekrompen ideeën gaan vingerwijzen is bijna ondoenlijk. Voorkomen dat de apenpokken zich verspreiden is daarom veel effectiever. Voorlichting in seksclubs en -sauna’s is goed, maar uit de aard van die plekken vloeit voort dat als alle preventieve aanbevelingen worden nagekomen, je de tent wel kunt sluiten. Voor een lekker kopje koffie ga je ergens anders heen.
Maar ja, je bent al snel een enorme betuttelaar als je dit uitspreekt. Ik heb zelf hiv opgelopen toen het gevaar groot was. Hormonen, menselijke driften laten zich maar matig beteugelen. Als je jong bent wil of kan je gevaar niet altijd zien.
Maar als we nu met zijn allen ons best doen, kunnen we erger voorkomen:
Heel eerlijk: de herinneringen aan die vreselijke jaren ’80 en ’90 spoken weer regelmatig door mijn hoofd. Het is nog niet zo erg, en zo erg hoeft het ook niet weer te worden. Als we de kop niet in het zand steken en niet met de vinger gaan wijzen. Stigma kan ook dodelijk zijn. Want mensen die niks te verliezen hebben, zijn doorgaans veel moeilijker te bereiken voor vaccinaties en voorlichting.
Ik sta te popelen
… voor de 10e prik in mijn arm dit jaar (naast griep-, meningokokken- en iets meer corona-prikken dan gemiddeld). Waarschijnlijk heb ik als kind al een pokkenvaccin toegediend gekregen, en dan volstaat één extra prik om me te beschermen tegen de apenpokken. Vandaag op twitter reageerde viroloog Marc Van Ranst op mijn vraag over immuundeficiëntie (dit n.a.v. zijn opmerking – klik op ‘… antwoorden lezen’. voor het vervolg):
Totdat die prik erin zit ben ik dus eventjes heel voorzichtig in de omgang met de medemens. En mijd ik plekken waar ik veel bekenden tegenkom die normaalgesproken een knuffel geef. Geen Amsterdam Pride voor mij dus.
Nadat ik covid kreeg deze zomer ben ik wel even klaar met wéér een besmettelijke ziekte. En ik ben ook een beetje klaar met het afweren van menselijk contact. Er staan me andere uitdagingen te wachten de komende weken en maanden, zoals de zorg voor familie: we krijgen er een huisgenoot bij. Die wil ik onbekommerd een knuffel kunnen geven.
Dan kan ik de apenpokken missen als de pest.
Reageren?