Jakarta: een overvolle, dichtgeslibde, jonge, aardige, arme stad. En heel veel Nederlands-koloniale historie.
Op Facebook kreeg ik al een reactie vol heimwee op een foto van wat rest van het oude Batavia. Tante Lien (Wieteke van Dordt) brengt dat gevoel mooi over in ‘Arm Den Haag’. Bandung hadden we overgeslagen omdat dat een erg drukke en volle stad was met een enkel oud-Nederlands koloniaal gebouw. Van Jakarta wisten we dat het een overbevolkte en dichtgeslibde stad was. Maar het heeft een redelijk bewaard koloniaal hart.
Maar eerst even genieten van Wieteke:
Batavia
Het oude centrale plein van Batavia (de naam die de Nederlanders gaven na verovering van de stad) is aardig opgeknapt en een toeristische trekker van jewelste. Voornamelijk uit Indonesië, maar dat kan aan het seizoen liggen. De grote vakantie in Nederland moet nog beginnen.
De straten rondom het plein met het oude postkantoor en gouverneurspaleis deden me erg denken aan het Brussel van een jaar of twintig terug: de Grote Markt prachtig gerestaureerd en de panden in de straten erachter verkrotten waar je bij stond. Zie hieronder een voorbeeld.
Ondanks het pijnlijke verleden voor Indonesië zou ik het wel weten. Opknappen en uitbuiten, Jakarta heeft goud in handen met het koloniale erfgoed. En het is ook niet zo’n beetje: Nederland deelde ruim 300 jaar de lakens uit in Jakarta.
Even buiten Kota (de huidige naam van de wijk waar de wortels van Batavia liggen) kom je op het terrein van de VOC, met pakhuizen, haven en een versterkte vesting. Daar werden we aangesproken door een mijnheer die redelijk Nederlands sprak. We voelden het aan ons water maar reageerden niet alert genoeg. Dus zaten we even aan de man vast. Maar hij gidste ons ook door de krottenbuurt die op het voormalige VOC-terrein ligt. Niet dat het fraai is, maar je ziet wel hoe de arme kant van Indonesië woont.
De oude vismarkt heet ook nu nog Pasar Ikan en doet onder andere als zodanig dienst. Ik vergelijk het nog maar eens met Cambodja, en dan moet ik wel toegeven een beetje geschrokken te zijn van de omstandigheden waarin mensen wonen en werken. Een kippenmesterij in een overdekte markt, waar mensen ook nog wonen. Denk even aan de vogelgriep.
Station Batavia en Omstreken
Aan de andere rand van Batavia ligt een treinstation, Stasiun Jakarta Kota. In de volksmond Stasiun BEOS genoemd, Station Batavia en Omstreken, zoals het vroeger heette. Een vreemde gewaarwording in de tropen, zo’n Hollandse stationshal, compleet met ‘loket’ (en Starbucks).
Voor het eten moet je als vegetariër in tegenstelling tot wat ik verwachtte niet op Java zijn. Of ik moet iets gemist hebben. Gelukkig is er in elke stad een vestiging van de keten Loving Hut, en omdat er in elke stad ook wel Hindoes en Boeddhisten wonen zijn er enkele restaurants waar je voor wat anders dan nasi goreng sayur terecht kunt.
De Boeddhistische eettentjes zijn veelal van Chinese oorsprong. Er is ook een Chinatown in Jakarta, al is dat na rellen afgebrand. Van de Chinese sfeer die je in andere steden met een grote Chinese gemeenschap veelal proeft, is hier nauwelijks sprake.
Na Chinatown konden we ook niet heen om een bezoek aan het MoNas, het Monumen Nasional. Een erectie van enorme omvang waarvan ik me alijd afvraag wat dat nu weer moet maskeren. Bij ons in Nederland is dat omgekeerd evenredig. Daar is de naald op de Dam weer bescheiden. En een zooi, werkelijk. Niet alleen in dat park, maar overal.
Maar in het park rond het MoNas verwacht je wel wat anders, maar dit is een veelzeggend beeld:
Had ik het al gehad over de verkeersopstoppingen die zich op bijna elk uur van de dag voordoen? Nu is Jakarta een enorm uitgedijde stad, dus je legt wat kilometers af om ergens te komen. Maar in deze metropool van meer dan 23 miljoen inwoners is een taxichauffeur die Engels verstaat én/of kaart kan lezen een zeldzaamheid. Zo ben je op een stukje dat in 20 tot 30 minuten te doen moet zijn (afhankelijk van de verkeerschaos) soms wel anderhalf uur onderweg. Stilstaan, de weg kwijt, je doel voorbijrijden en dan weer van voor af aan beginnen, etc. En maar vriendelijk blijven.
Niet zelden begint de chauffeur je in het Indonesisch toe te spreken alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. Nog een geluk dat het enige verschil met Amsterdam (of Den Bosch voor mijn part) is dat de ritprijzen zo laag zijn. Stadsplanning is iets dat na het vertrek van de Nederlanders niet opnieuw is uitgevonden. Stadsplemping komt dichter in de buurt. Sinds de onafhankelijkheid is de metropool gegroeid van 600.000 naar de 23 miljoen inwoners van nu. Zonder noemenswaardig openbaar vervoer. Er zijn tegenwoordig metrobussen, die soms met drie bussen achter elkaar op vrije busbanen rijden. maar die vervolgens ook vastlopen bij de kruispunten.
Nu ben ik best wel negatief, en ik ben ook blij dat ik weg kan uit deze stad. En ik ben nog niet klaar, maar ik beloof positief te eindigen.
Jakarta is geen gay destinaton
Wat we hebben de homo’s nog niet gehad. Voor zo’n enorm inwoneraantal is het voorzieningenniveau bedroevend te noemen. Twee op homomannen gerichte sauna’s en da’s dan al. Voor vrouwen voor zover ik weet niets. Dat betekent dat men dus ook hier op de openbare ruimte is aangewezen.
Ik ben niet weer op safari gegaan, zoals in Surabaya, maar toevalligerwijs liepen we op één van de boulevards en jawel: bingo. Een stoet flanerende en op bankjes gezellig kletsende jongens, die naar mijn stellige inschatting ‘familie’ waren. De blikken en glimlachen zijn dan ook niet te ontwijken.
Indonesië heeft zoals veel landen in de regio een relatief jonge bevolking. Ik heb de geografische en andere informatie niet opgezocht, maar op het oog zie je heel veel jongeren. En ook op het oog: een groep mensen die op straat leeft. Complete families vaak. Of in schamele hutten die er armoediger uitzagen dan ik in Cambodja heb gezien. Ook het onderhoud van straatmeubilair en de bestrating zelf doet aan Cambodja denken.
Maar, net als in Cambodja, trof ik zelden zulke aardige, spontane en open mensen. Die glimlachen die je terugkijkt als men je nieuwsgierig monstert zijn onbetaalbaar. En dan neem ik al die keren dat ik op de foto moest graag voor lief.
Om ons verblijf positief te eindigen sluiten we af waar we begonnen zijn: op Bali. Maandag weer terug in Belanda, in de zusterstad van Jakarta: Rotterdam.
Reageren?