Ik wilde wat schrijven over het Chinese Jaar van de hond dat nakende is. Maar het werd een stuk over censuur & gedachtenpolitie.
Jaar van de hond
Het evenement wordt elk jaar zichtbaarder met het groeiend aantal Chinezen in dit land. Maar ook zonder de Chinezen blijven er genoeg Cambodjanen over die Chinese voorouders hebben. Maar eigenlijk ik wil het over iets anders hebben.
Her en der hoor ik deze week al de geluksbrengers die op tromgeroffel dansen in Chinese kostuums. Het brengt geluk, ook al huur je ze zelf in. Wat me dit jaar pas opvalt: tijdelijke verkooppunten waar een zee van geel met hier en daar wat oranje van de grote afrikaantjes.
In een overdekt marktgebouw benam de rook van in open vuur verbrande nep-waardepapieren me de adem. Buiten op straat in een ijzeren pot, dat had ik wel eerder gezien. Maar midden op een gangpad in een gebouw? Dat niet.
Gedachtenpolitie & censuur
Daarover wilde ik dus schrijven, maar toen gebeurde er weer iets dat om voorrang vroeg. Vorige week besprak ik de huidige politieke situatie met een landgenoot die eventjes in Phnom Penh was. En ik vertelde hem dat ik me nu meer dan ooit bewust was van mijn positie hier.
De machthebbers hebben speurders opgeleid die met name Facebook afschuimen op staatsonwelgevallige meningen. En dat kan een ruim begrip zijn. Een filmpje dat iemand maakte van zijn vrouw die haar schoen gooide naar één van de vele borden met de beeltenis van Hun Sen en zijn kompaan bleef niet zonder consequenties. De vrouw werd door Thailand opgespoord en uitgeleverd. Dat is zorgelijk, want veel Cambodjanen zijn de grens over gevlucht en zijn daar nu ook niet meer veilig.
En vandaag werd een man op zijn trouwdag onder douche vandaan geplukt en opgepakt wegens bekritiseren van de overheid. De familie moest niet bang zijn, de militaire politie had hem meegenomen voor zes maanden heropvoeding. Hij komt er ‘genadig’ vanaf omdat hij berouw had getoond.
Demonstraties als deze in 2013 voor de vrijlating van Bopha die streed tegen landonteigening zie je nauwelijks meer in Phnom Penh.
Terug naar nu. Terwijl de meesten van jullie in Nederland nog op één oor lagen, las ik dit artikel in Trouw: ‘De Cambodjaanse premier Hun Sen jaagt verslaafden de sloppenwijken in‘. Ik deelde het op Facebook en tagde de kennis van me die werd geciteerd in het artikel. Die reageerde meteen lichtelijk in paniek met de vraag:
Hoe word ik geciteerd, kan je het alsjeblieft vertalen? Dalijk kom ik in de problemen!
Dit alles in het openbaar zichtbare gedeelte. Ik reageerde dat ik hem de vertaling een privébericht zou sturen maar hij reageerde daar weer voor iedereen zichtbaar op. Op zijn reactie (lees het zelf: tweede alinea onder het kopje ‘IJzeren vuist’) was inhoudelijk niet zo veel aan te merken. Maar alles kan in dit repressieve klimaat als kritiek op de overheid – en dus op de grote leider uitgelegd worden. Die grote leider wiens naam tegenwoordig alsmaar langer wordt, laat zich tegenwoordig ‘Samdech Akka Moha Sena Padey Techo Hun Sen‘ noemen. Je mot wat als je daden niet groot benne.
En voor dit soort opmerkingen zou ik dus de bak ik kunnen draaien. Sterker nog, als je in het openbaar zegt dat je in dit land niet alles mag zeggen kan je al opgepakt worden. Want dan beledig je etc., want er heerst hier wél vrijheid van meningsuiting. Namelijk van bepaalde meningen.
In Nederland woedt er een hevig debat over nepnieuws, populisme, racisme, fascisme, vrijheid van meningsuiting (behalve als je zelf plots doelwit wordt, want dan doe je aangifte). Nederland en Cambodja zijn bepaald niet twee vergelijkbare landen. Maar toch zou ik zeggen: let op uw zaak Nederland. Ook in Cambodja gaat het al een jaar of acht sluipenderwijs van kwaad tot erger (verder gaat mijn waarneming niet terug).
Het feit dat ik nu telkens bedenk of wat ik hier schrijf, of ‘like’ op Facebook, of wat in het openbaar zeg tegen een vriend de aandacht kan trekken van het regime, is een teken aan de wand.
Linken naar artikelen (achtergrondleesvoer):
– Facebook runs into lawsuit over Cambodian politics
– What a Facebook experiment did to news in Cambodia
– Man held after calling government ‘authoritarian’ on Facebook
– Woman who threw shoe at CPP billboard ‘pressed’ to return
– Details of ruling party’s five-year plan to minimise opposition revealed
– De Cambodjaanse premier Hun Sen jaagt verslaafden de sloppenwijken in
– Samdech Akka Moha Sena Padey Techo Hun Sen
Reageren?