Institut Français du Cambodge

Het Cambodia International Film Festival is begonnen. In het Institut Français du Cambodge zag  ik de film ‘Soldat Blanc‘ over de koloniale oorlog in Vietnam. Vreemde ervaring.

Cambodia International Film Festival

Ik heb me er verder niet zo in verdiept, maar het is een gratis festival met films die op diverse plekken in de stad worden vertoond. Het programma is gevarieerd, met een focus op Azië en Frankrijk. Maar er draaien ook films uit andere landen. Zie meer op hun webstek.

Institut Français du Cambodge

Eén van de locaties is het Institut Français du Cambodge. Het Franse Instituut heeft een uitstekende filmzaal, mét koele lucht en heerlijke stoelen. Ik kom er graag, want naast een cinema, is er een bistro, een nieuw restaurant (nog niet geprobeerd), een ruime expositieruimte, een bibliotheek en veel klaslokalen.

Een kennis van me hier die daar dus Franse les geniet van een oude Cambodjaanse dame en graag zijn Frans een beetje praktiseert, vroeg me mee naar de film. Voorafgaand een Frans ontbijtje gegeten, maar ik red het niet op een café au lait en een croissantje alleen.

Enfin, het Engels van die jongen is al niet om over naar huis te schrijven (ik doe het nu toch). Ik bedoel, voor een gemiddelde Cambodjaan is het best goed, en aan zijn kennis van het vocabulaire ligt het niet. Maar zijn uitspraak, en dat voor iemand die Engelse les geeft.

Maar nu doet zich iets vreemds voor. Het Frans is hier nog altijd een officiële taal, al wordt hij nog nauwelijks gebezigd. Cambodjanen die een vreemde taal leren – of het nu Engels is of Frans – hun uitspraak blijft wonderlijk. Bij het Frans eindigen woorden als du pain (brood) of restaurant als volgt: paing, restaurang.

Maar deze gast die het dus leert van de oude Cambodjaanse dame met waarschijnlijk die afwijking in de uitspraak, is opgegroeid in een Cambodja waar het Engels het Frans als vreemde taal heeft verdrongen. Dus naast een Cambodjaans accent heeft hij ook de neiging om woorden die op papier gelijkenis met het Engels vertonen met een vet Engels accent uit te spreken.

En nu wil hij later ook nog Franse les gaan geven. Een nobel streven, echt waar, maar ik vrees met grote vrezen voor het niveau van de volgende generatie die Frans wil leren. Als die er nog komt. Want naast het Engels rukt nu ook het Chinees op als dominante vreemde taal.

Kolonialisme

Dat brengt me weer terug naar de film. Het Frans is natuurlijk een relict uit voormalig Frans Indochina (Laos, Vietnam en Cambodja). Je kan er nog zoveel geld instoppen, maar als het niet diep geworteld is, hou je de Franse cultuur alleen maar kunstmatig in stand.

Soldat Blanc gaat over de periode direct na de Tweede Wereldoorlog toen de Fransen hun gezag in Vietnam weer wilden herstellen na de Japanse bezetting. Wat dat betreft veel paralellen met Nederland en Indonesië. Dat lukte natuurlijk niet, want als de Japanners wat goeds hebben gedaan, dan was het wel het aanwakkeren van het bewustzijn over het recht op zelfbeschikking.

Nu waren de Vietcong geen lieverdjes hoor, maar hun geweld was wel een reactie op de Franse bezetting. En de Fransen op hun beurt wilden aanvankelijk de harten en de geesten winnen, maar de geest was al uit de fles. Dus al snel vergaten de Fransen dat de republikeinse waarden ‘Liberté, Égalité, Fraternité‘ (Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap) ook voor de door hen onderdrukte volkeren gold. En ze gingen nog erger te keer dan de Vietcong. Als waren zij de nazi’s en de Vietnamezen de Fransen (aldus de communisten in de film).

Wel, ik heb verschillende keren het hoofd afgewend, het was mij te bloederig. Maar vreemd was het ook. Veel Cambodjanen zien de Vietnamezen niet als bevrijders, maar meer als een vijfde colonne. Hier zit je dan in Phnom Penh, en kijkt naar een Franse film over die vreselijke oorlog van ook hun Franse bezetter over dat volk in het niet zo geliefde buurland.

En ook: niet dat ik me verantwoordelijk voel voor wat mijn voorvaderen uitgespookt hebben, maar enigszins besmuikt verlaat je de cinema wel. Want je weet dat jouw vaderland niet beter was dan Frankrijk in die tijd.

Hem Vana

Gisteren zat filmmaker Hem Vana bij Blue Chilli op het terras. Het was leuk om hem weer eens te zien. Vandaag draaien twee van zijn korte films in de cinema van het IFduC, waaronder Karma, zie eerder blog. Als het even kan ga ik ze bekijken.

CambodjaInstitut FrançaisInstitut Français du CambodgePhnom PenhSoldat BlancWhite Soldier