Per 1 januari sluit meldpunt discriminatie Basta! haar deuren. Hoe kon dat zo gebeuren?
Iedere Nederlander wordt geacht de wet te kennen, van de overheid mag dat helemaal verwacht worden. Sinds 25 juni 2009 is de Wet gemeentelijke anti-discriminatievoorzieningen van kracht. Hiermee heeft elke gemeente de plicht gekregen “onafhankelijke bijstand te verlenen aan personen bij de afwikkeling van hun klachten betreffende onderscheid” als bedoeld in diverse wetten gelijke behandeling en deze klachten ook registreren.
Voorts stelt de wet: “Het college van burgemeester en wethouders brengt jaarlijks vóór 1 april verslag uit aan Onze Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de door de anti-discriminatievoorziening in het daaraan voorafgaande kalenderjaar geregistreerde klachten.”
Duidelijke taal dunkt me.
In de wet is een overgangsfase geregeld. Tussen 2006 en juli 2009 was de provincie verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet. Overzichtelijk, want in Noord-Brabant zijn vier gebieden waar een meldpunt discriminatie actief is.
Het heeft er alle schijn van dat met de overdracht van de verplichting van provincie naar de gemeenten de verantwoordelijkheid over de schutting is gegooid zonder de consequenties ervan goed te hebben doordacht.
Wat is het geval? Gemeenten hebben dan wel de wettelijke plicht, en krijgen daarvoor van het Rijk € 0,372 per inwoner. Maar, hier schuilt een addertje onder het gras. Dit geld is niet geoormerkt. Elke gemeente die besluit dit geld te gebruiken om een gaatje in de begroting te dichten of het zomaar ergens anders aan te besteden mag dit doen. Al is dit moreel verwerpelijk.
Nu het bestuur van het meldpunt discriminatie voor Noordoost Brabant – Basta! – heeft besloten het bijltje erbij neer te gooien, rijst de vraag hoe het zover heeft kunnen komen.
Niet alleen in Noordoost Brabant, maar ook in de rest van de provincie rijst het beeld dat veel gemeenten een loopje nemen met de wettelijke verplichting. Let wel, er is voor gemeenten geen verplichte winkelnering bij een bestaand meldpunt, maar wel een plicht om in een onafhankelijk meldpunt te voorzien.
In de regio Noordoost blijven bijvoorbeeld de gemeenten Bernheze en Haaren weigeren iets te regelen – terwijl ze er dus wel Rijksgeld voor ontvangen. Voor alle andere gemeenten in de regio Noordoost Brabant moest Basta! elk jaar opnieuw een subsidieverzoek, begroting en een verantwoording schrijven. En elke gemeente (19 in totaal) heeft zo haar eigen aanleverdata en formaliteiten. En de ene gemeente doet niet meer dan het verplichte minimum (meldpunt), de andere wil meer doen (voorlichting, bemiddeling).
Het kan nooit de bedoeling van de wetgever geweest zijn om een meldpunt discriminatie op deze manier te belasten met een administratieve rompslomp. Basta! is nog steeds erg goed in het registreren van klachten, voorlichting geven, bemiddelen tussen klagers, daders en politie. En ondertussen regelen ze ook nog de klachtenregistratie voor Zuidoost Brabant.
Waar Basta! niet goed in is gebleken, is in het goed organiseren van de chaos die de wetgever heeft veroorzaakt. Al een jaar geleden hoorde ik de problemen aan. Een jaar later is het dus te laat. Moegestreden gooit het bestuur de handdoek in de ring. Ik kan niet beoordelen of het bestuur eerder had moeten ingrijpen, het heeft er alle schijn van.
In Zuidoost Brabant is het dus óók niet goed geregeld. Los van het feit dat men personeel van Basta! inhuurt, doen 6 van de 21 gemeenten daar niet wat ze wettelijk verplicht zijn te doen. Ik noem ze maar even: Cranendonck, Heeze-Leende, Nuenen, Oirschot, Valkenswaard en Waalre.
En hoe zit het met Midden- en West-Brabant? Daar zijn twee filialen actief van RADAR, oorspronkelijk actief in de regio Rotterdam-Rijnmond. Ik heb nu nog geen beeld of de meldpunten daar wel goed functioneren en welke gemeenten niet meebetalen.
Ondertussen hebben de gemeenten ‘s-Hertogenbosch, Oss, Schijndel en Boxtel het initiatief genomen om een anti-discriminatievoorziening op te tuigen. Zij nemen hun wettelijke taak in elk geval serieus. Wel had het de centrumgemeenten gesierd als ze het voortouw hadden genomen om zo alle gemeenten in de regio zover te krijgen een fatsoenlijk beleid t.a.v. discriminatiebestrijding te voeren. De vraag is nu of ‘s-Hertogenbosch, Oss, Schijndel en Boxtel zich gaan beperken tot registratie van meldingen en klachten alleen, of ook verder gaat, zoals Basta! deed.
Deze miserie leidt af van waar het allemaal om zou moeten draaien. Want als alle overheidscampagnes het afgelopen jaar iets geleerd hebben, dan is het dat de bureau’s voorlopig nog niet overbodig zijn. Het afgelopen jaar hebben alle meldpunten meer klachten en meldingen dan voorgaande jaren binnengekregen. Werk aan de winkel dus.
Reageren?