Chez Nous & mijn bevrijdingsdag

Gisteren werd bekend dat de Chez Nous voorgoed de deuren heeft gesloten vanwege het overlijden van één van de eigenaren, Jopi Fraza. Voor mij was de Chez Nous het begin van een nieuw leven.

Voor veel mensen vervelend, na de Caroussel de tweede van de drie tenten met nachtvergunning in Den Bosch die dicht is. Voor veel homo’s en lesbo’s betekent dit het einde van een tijdperk. En met het overlijden van Joop verliest Den Bosch een icoon.

Joop stond aan de deur als portier. Door het luikje keurde hij de mensen die naar binnen wilden en zo selecteerde hij het publiek van één van de oudste Bossche homotenten. En zo stond ook ik ergens in september 1984 met bonzend hart aan die deur. Ik was 18 jaar oud en had net – achter op de fiets bij een lesbische klasgenoot – opgebiecht dat ik homo was. Ze had me in opdracht van haar vriendin – die meteen doorhad wat voor vlees ze in de kuip had – mee uitgenomen. Al fietsend maakte ze me subtiel duidelijk dat ze voornamelijk in gelegenheden kwam waar homoseksuelen uitgingen. Tot dan toe had ik vreemd genoeg háár homoseksualiteit nooit met de mijne geassocieerd. We spraken er wel over, maar het idee kwam niet in me op dat we eigenlijk tot dezelfde groep behoorden.

Anja heette ze en ze woonde in de Vughterstraat, enkele deuren naast de Papillon. Onderweg naar haar kamer – op de fiets dus – ontfutselde ze me mijn grootste geheim. En vanaf dat moment zou niets meer zijn wat het was, er was geen weg meer terug. Ik was homo en ging voor het eerst echt uit, en meteen dáár waar het gebeurde. We begonnen in de Papillon, een tent waar homo’s en hetero’s een prettige mix vormden. Voor het eerst was de kans aanwezig dat ik een jongen zag die misschien ook wel net zo zou zijn als ik.

De spanning werd langzaam opgevoerd en na een tijdje liepen we naar de Chez Nous. Daar was iederéén zó, zo werd mij verzekerd. Op een enkele vrouw na, die daar tenminste zonder te worden lastiggevallen kon dansen. Zowel bij de Papillon als bij de Chez Nous moest je aanbellen om binnen te komen. In die tijd nog geen overbodige luxe, want er stond geregeld gajes op straat en bij het verlaten van de kroeg was het opletten geblazen. Jopi hield alles in de gaten. Als de kust veilig was mocht je naar buiten.

Anja belde aan en wij gingen naar binnen. Een drukte van belang. Een donkere tent, een dansvloer, een oude kansel waar de deejay muziek draaide. Overduidelijke nichten achter de bar. Dansende mannen. Ik keek mijn ogen uit. Ik werd voorgesteld aan een paar mensen. Vanaf dat moment ging ik elke week. Na een paar weken was het zover: mijn eerste kus van een man, in de garderobe. Een meter van Joop vandaan.

Mijn eerste verkering met een jongen was een feit. Die duurde niet echt lang, maar ik zal de avonden in de Chez Nous nooit vergeten. En de muziek die toen gedraaid werd zal altijd warme gevoelens oproepen – hoe beroerd die muziek soms ook was. Elke avond werd de dansmuziek minstens één keer een kwartier lang onderbroken door muziek van de Zangeres Zonder Naam. Wist ik toen dat zij zich onder homo’s onsterfelijk had gemaakt door in 1980 een zelfgeschreven protestlied te zingen tegen homohaatster Anita Bryant. De dansvloer werd vrijgehouden voor een mannenkoppel dat walste op muziek van de Zangeres. Ik keek mijn ogen uit.

Als de klanken van Ravel’s Bolero klonken dan wist je hoe laat het was: kwart voor vier ’s nachts. Nog één kwartiertje voor sluitingstijd en je laatste kans om nog wat te versieren. Het hengstenbal was begonnen. Bijnamen waren er in die tijd ook voor de Chez Nous: ‘de graftakken’ en ‘de stofnesten’. Veel kleurrijke Bosschenaren hebben de weg naar Chez Nous gevonden in de loop der jaren.

Ik stond vooral bekend als de jongen die veel met potten omging. Wat gezien mijn eerste schreden uit de kast niet vreemd was. Iedere vierde zondag van de maand was het vrouwenmiddag in Chez Nous. Vanaf 20.00 uur mochten de mannen weer binnen en ik stond vaak als eerste aan de deur.

Met carnaval kwamen busladingen homo’s uit het Westen naar Den Bosch. Ik herinner me dat in die tijd de optocht nog door de Vughterstraat kwam, niet ver van Chez Nous. In die bocht was het een dolle boel. De Vughterstraat was sowieso de ‘homostraat’ van Den Bosch met de Papillon, Chez Nous en de Sunny Boy. De laatste had zo’n reputatie dat veel van mijn lesbische vriendinnen principieel weigerden daar binnen te gaan.

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Nadat eerst de Sunny Boy sloot en later de Papillon (na eerst een naamswijziging en later nog als COC-pand gediend te hebben), bleef de Chez Nous als vaste waarde over. Ik kwam er eigenlijk nooit meer. Het had de laatste jaren meer de naam een nachtclub te zijn dan een homobar. Maar altijd was daar Joop aan de deur. En Jimmy en Martin achter de bar. Het was in elk geval een kleurrijk gezelschap. Joop was een man van weinig woorden. Maar een Chez Nous zonder hem aan de deur kan ik me nauwelijks voorstellen. De tijd zal leren of roze Den Bosch Chez Nous (‘Bij Ons’) voorgoed in de geschiedenisboekjes kan bijschrijven.

Vandaag is het Dodenherdenking en morgen Bevrijdingsdag. Voor mij momenten om ook even stil te staan bij het overlijden van Joop. En bij mijn eigen bevrijdingsdag, ergens in september 1984.

's-HertogenboschChez NousDen BoschflokkersgaygaycaféhomobarhomofielenhomotentJoop van ZandvoortJopie FrazalesbischMilordnichtennichtenkitPapillonpottenSunny Boy