Baselius in de Maagd

Alle Statenleden waren door de Commissaris der Koningin (CdK) uitgenodigd voor Baselius in de Maagd, uitgevoerd in Bergen op Zoom.

Een uniek spektakelstuk, opgevoerd op de Grote Markt in Bergen op Zoom. Het stuk was Baselius. En Bergen op Zoom is ‘De Maagd’, omdat de stad tot aan de Franse tijd nooit is ingenomen door een vijandige mogendheid.

Om eerlijk te zijn, ik had tevoren ook niet op baselius.nl gekeken om te zien wat me te wachten zou staan. Ik denk dat de meeste Statenleden dit niet hebben gedaan, anders zou de opkomst wel hoger geweest zijn. Verderop iets over de voorstelling, nu eerst over het programma.

Met een hele luxe bus, veel te groot vanwege wat afzeggers (afzeggen schijnt een nieuwe trend te zijn) zijn we tegen drieën vertrokken richting Bergen op Zoom. In het Markiezenhof werden we door het voltallige college van Burgemeester en Wethouders (B&W) ontvangen. Gelukkig sloten zich nog aardig wat Statenleden uit de regio  bij het gezelschap aan die met eigen vervoer waren gekomen.

Het Markiezenhof is een prachtig stadspaleis, zie voor een detail de bovenste foto, en voor meer info deze snelkoppeling. In het Markiezenhof is het spotprentenmuseum gevestigd. Momenteel is er een tentoonstelling van politieke spotprenten. Te weinig tijd gehad om het goed te bekijken. Er wordt namelijk wat afgepraat op zo’n dag. Dat was ook de bedoeling van de CdK. Breng Statenleden met partners ook eens informeel met elkaar in contact. Mijn partij is daar nog niet zo bedreven in. Van oudsher mijden we dit soort gelegenheden. Ik ben blij dat Gonny Andreas en ik er wel waren. Zo heb ik gisteren toch weer met wat collega-Statenleden van andere fracties kunnen spreken, waar ik anders niet zo snel aan toe zou zijn gekomen.

Na een in bourgondische sfeer opgediende maaltijd vertrokken we – dik aangekleed – naar de Grote Markt van Bèrrege (dialect voor Bergen op Zoom) voor het openluchtspektakel. De CdK had bepaald niet overdreven toen ze de voorstelling aanprees. Met veel mensen had ze de voorstelling zelf al bekeken. Zo heeft de koningin het stuk al gezien en heeft ze eens de Brabantse burgemeesters meegenomen. Voor het college van B&W van Bergenoom is dit natuurlijk een visitekaartje van jewelste en een kans om wat zaken onder de aandacht te brengen. 

Zo kwam een enkele keer de zo gewenste goederenspoorlijn tussen de Antwerpse en Rotterdamse havens ter sprake. Deze is geschrapt uit de Haagse begroting en daar was men in West-Brabant niet blij mee, en het provinciebestuur ook niet. Nu rijden goederentreinen met soms gevaarlijke stoffen dwars door het centrum van de stad. Natuurlijk kunnen gemeentenbesturen dat ook rechtstreeks bij ons melden en natuurlijk

kunnen Statenleden elkaar ook na een vergadering treffen. Maar het kan ook belangrijk zijn om elkaar beter te leren kennen, zeker als je elkaar later ook moet kunnen vertrouwen als je mee wilt besturen.

Maar terug naar de voorstelling, waar overigens geen foto”s van mochten  worden gemaakt. Ik kan niets dan bewondering hebben voor dit project, waaraan  honderden vrijwilligers meewerkten. Het ‘podium’ was indrukwekkend met veel technische snufjes – en alles werkte perfect. Er werd goed gezongen en helemaal niet slecht geacteerd. In welke mate men de geschiedenis heeft gevolgd weet ik niet, maar hier gaat het spel over:

Jacob Baselius was predikant te Brugge juist toen er tussen 1580 – 1585 aldaar een vreselijke pestepidemie uitbrak. Aan de dood was geen ontkomen aan en de stadsbewoners stierven als ratten. Rijk noch arm kon zich onttrekken aan de dodelijke ziekte waarvan niemand op dat moment wist wat de oorzaak was. Baselius verliest zijn vrouw en ziet ook hoe het bevriende gezin de Caluwé uiteen gerukt wordt, wanneer vader en moeder sterven en hun drie kinderen Mathilde, Wilfried en de doofstomme Hendrik achterblijven. Hij is voogd van de familie, maar de meerderjarige Mathilde blijkt mans genoeg om de zorg over het gezin op zich te nemen. Moeder de Caluwé heeft Mathilde op haar sterfbed toevertrouwd dat zij over een legaat beschikt afkomstig van de prior van de abdij waar zij vroeger als huishoudster heeft gewerkt. Met dat legaat zou het gezin verder kunnen leven.

De prior is inmiddels overleden, maar zijn vertrouwensman de huisbewaarder Helmuth Winckelman is van alles op de hoogte, de bedoelingen van deze laatste blijken echter allerminst zuiver. Wanneer Mathilde de huisbewaarder bezoekt komt het tot een handgemeen, waarbij Wilfried de man neersteekt. Zij vluchten in paniek en wanneer zij daarna met Manteau, de bediende van Baselius, naar de abdij terugkeren, blijkt het lijk te zijn verdwenen. Omdat bovendien de Spanjaarden voor de poorten van Brugge staan blijft er voor hen als Calvinisten niets anders over dan hals over kop de wijk te nemen, willen ook zij niet slachtoffer van de inquisitie worden. Onder de hoede van Baselius vluchten zij naar Bergen op Zoom. De kinderen vinden daar huisvesting in een huisje aan de haven. Zij ontmoeten de Weduwe Lepeltak en haar zoon Willem die als acteur tijdens de jaarmarkt optreedt. Wilfrieds ambitie om óók het vak van toneelspeler te kiezen lijkt te worden verwezenlijkt, wanneer één van de acteurs van het gezelschap ziek wordt. Vlak voor zijn optreden wordt hij bespied door een nieuwsgierige toeschouwer. Dit individu blijkt de uit de dood herrezen Winckelman te zijn, die op de eerste plaats uit is op wraak en vervolgens op het terugkrijgen van het hem ontfutselde geld van het legaat. Om zijn doel te bereiken ontvoert hij de doofstomme Hendrik. Het komt tot een buitengewoon spannende ontknoping wanneer beide partijen elkaar tenslotte treffen.

Het mooie is dat de voorstelling ook in Brugge is opgevoerd. Helaas voor de nieuwsgierigen, dit was de laatste voorstelling van Baselius. Volgend jaar staat ‘De Markiezinnen’ op het programma, zie hier het promotiefilmpje. Ik heb de vaderlandse geschiedenis weer een beetje kunnen opfrissen. Nooit geweten dat er zelfs in Brugge ook veel calvinisten woonden, om maar eens wat te noemen. Meer over de geschiedenis van de stad op wikipedia, zie hier.

Er liep nog een interessante gast tussen de genodigden: de toekomstig burgemeester (eigenlijke titel ‘gezaghebber’) van Bonaire. De heer Glenn Thodé is momenteel de gast van burgemeester Polman van Bergen op Zoom. Brabant was één van de provincies die heeft aangeboden om de nieuwe gemeenten Saba, Bonaire en Sint Eustatius onder haar hoede te nemen. De concurrentie was groot en uiteindelijk vallen de nieuwe bijzondere gemeenten straks rechtstreeks onder het Rijk. Meer lezen over deze ontwikkeling zie hier op werelomroep.nl en op nrc.nl: ‘Saba hoopt op einde aan de vriendjespolitiek‘.

BaseliusBergen op ZoomBonaireGlenn ThodéHanja Maij-WeggeninquisitieLinssenNederlandse AntillenPolman