Megastallen: oorlog in media

Gisteren twee ingezonden stukken in de krant. Eén van Gedeputerde Paul Rüpp als reactie op de brief van de huisartsen en één van Xander Beks, actief lid van het CDA in Vught. Voor het opinistuk van Beks, klik hier, ik citeer een stukje:

Consumenten geven de voorkeur aan de supermarkt, de megakruidenier. Daarentegen verwacht men dat een boer wel vasthoudt aan zijn ambacht en investeert in dierenwelzijn. De consument gunt hem echter geen redelijk inkomen door elke keer voor de kiloknallers te kiezen. Een boer is ondernemer, die slag vergeet de consument nogal eens.

Er zijn gelukkig discussies over de productie van ons voedsel, levensbehoefte nummer één. Daar moet iedereen zich druk om maken (niet alleen als een ‘megastal’ in de eigen achtertuin in zicht komt). Het probleem in de discussie ligt bij de motieven en argumenten die worden ingebracht. Praten we wel over hetzelfde? Leg het dilemma bloot: als we vlees willen eten betekent dat er dieren sterven voor onze voedselvoorziening.

De hedendaagse veehouderij (en die van de afgelopen tien jaar) wordt al gevormd door megabedrijven, in binnen en buitenland. De consument eet al jaren stukjes vlees die zijn geproduceerd in megabedrijven. De doorsnee burger laat zich leiden door emoties. Megabedrijven zijn inherent aan onze consumerende maatschappij. Met de term varkensfabriek schilderen we ondernemende veehouderijen af als een industrie uit de koude oorlog waar achter gesloten deuren duistere praktijken plaats vinden. Dit is leuk voor tekenfilms, maar het getuigt niet van fatsoenlijk burgerschap.

In onze hedendaagse cultuur hebben veel mensen de nieuwsgierigheid verloren om zelf te onderzoeken waar het over gaat.

 

Xander Beks raakt hier wel de essentie, maar slaat de plank ook mis door de consument aan te wijzen als schuldige. Die koopt toch de kiloknallers. Weet de consument wel dat supermarkten stuntenmet vlees en groenten (dat vaak zelfs onder de inkoopprijs aanbieden) om klanten te lokken? Dat zou verboden moeten worden.

Hij legt wel de vinger op de zere plek door te stellen dat mensen onder ogen moeten zien dat bij deze mate van vleesconsumptie een hoge ‘productie’ hoort. Het kan bijna niet anders. En waar vlees gegeten wordt moeten dieren sterven. Een waarheid als een koe. Maar mensen zijn niet achterlijk, voelen donders goed aan dat dit niet is wat ze willen. Eenmaal in de winkel denkt men vaak met de portemonee. En veel mensen hebben niet de luxe om voor biologisch vlees te kiezen.

Het idee van Birgit Verstappen van de PvdD zou wel eens effectief kunnen zijn: plaats kleine beeldschermpjes bij het vleesvak en vertoon filmpjes van de leefomstandigheden van elk soort vlees. Kijken hoe er dan gekozen wordt. Maar dan nog zijnw e er niet. De markt doet niet wat haar toegedicht wordt.

Doordat de tussenhandel en andere bedrijven in de keten op de hogere productieprijs van biologisch vlees en groenten procenten opslaat in plaats van centen wordt bij elke tussenstap van boer naar winkel het biologisch product onevenredig duurder. En zo eindigt een biologische kippenbout voor ongeveer zeven euro bij de Natuurwinkel en ligt de kiloknaller-kippenbout voor een euro in de schappen.

Dan heb ik het nog niet gehad over de subsidies voor de diverse vormen van landbouw (ook biologisch). Ik heb nog nooit een totaaloverzicht geghad van alle regelingen die provinciaal, nationmaal en Europees zijn ingezet om de landbouw te stimuleren. Dan heb ik het over subsidie op luchtwassers, erfbeplanting, natuurrandenbeheer, inkomenshulp, EU-promotiegeld (‘Kip, het meest mishandelde veelzijdige stukje vlees’). Dat plaatje zou ik wel eens compleet voor ogen willen krijgen. Maar dan ook alle financi:ele steun. En dan de vergelijking maken. Wie doet het werk dan: de markt of de overheid?

Goed, dan was er ook nog onze Gedeputeerde die in reactie op de verontruste huisartsen (die zijn het lastigst, want die hebben aanzien) in de pen klom (uit het Eindhovens Dagblad dit keer. Klik hier voor de hele tekst, ik beperk me tot enkele citaten:

De bezorgdheid (voor megastallen) is begrijpelijk, maar is ze ook terecht? Daarvoor is inderdaad onderzoek nodig. Er moet een definitief antwoord komen op de vragen over de uitstoot vanuit de stallen van fijnstof, over mogelijk daarmee gepaard gaande bacteriën en virussen en over de risico’s voor mensen. Bij de ministers van Landbouw en Volksgezondheid heb ik daarom met succes gepleit voor zo’n onderzoek. Meteen na de zomervakantie gaat het van start.

Ondertussen zitten we niet stil: om de effecten van LOG’s in beeld te brengen werkt de provincie nauw samen met GGD’s en gemeenten. Tot nu toe is geen van die onderzoeken voor de regering aanleiding geweest om het proces van de Reconstructie (de herinrichting van het landelijk gebied) stil te leggen. Verder wordt elke nieuwe milieuvergunning getoetst op fijnstof. Ook zetten we technologische vernieuwingen in: de nieuwste generatie luchtwassers vangt wel degelijk ook fijnstof af.

Een landbouwontwikkelingsgebied biedt ruimte aan meerdere en grotere bedrijven, maar dat betekent nog geen ongebreidelde groei: bouwblokken zijn gelimiteerd tot maximaal 3 hectare. Daarbij is het totale aantal dieren ten opzichte van de jaren negentig juist gedaald. Vlak voor de uitbraak van de varkenspest in 1997 waren er in Brabant 6,7 miljoen varkens, momenteel zijn dat er 5,3 miljoen. In Oirschot is het beeld niet anders. Volgens tellingen van het CBS is het aantal vleesvarkens in deze gemeente sinds 1995 afgenomen met 33 procent en het aantal fokvarkens met 11 procent.

Voor heel Nederland is er een maximum ingesteld voor het aantal kippen en varkens. Als ergens groei plaatsvindt, moeten elders dieren verdwijnen. Daarom gaat het in de Reconstructie: bedrijven in de buurt van dorpen of kwetsbare natuur laten stoppen of verplaatsen. Dat komt niet alleen de boeren ten goede, maar ook de leefbaarheid van de dorpen, de natuur en de biodiversiteit.

En het werkt: in kwetsbare gebieden en rondom bevolkingsconcentraties is de uitstoot van fijnstof gedaald. Dat komt vooral doordat oudere bedrijven plaatsmaken voor nieuwe bedrijven die met de moderne technieken de uitstoot van ammoniak, stank en fijnstof geheel of grotendeels wegnemen. Permanente waarnemingen in een landbouwontwikkelingsgebied in Gemert-Bakel bevestigen dat.

Eind 2010/begin 2011 komen de resultaten van het onderzoek naar de gezondheidseffecten van de landbouwontwikkelingsgebieden beschikbaar. Wat mij betreft moet dat leiden tot normen zoals we die nu al kennen voor geluid en fijnstof. Dan weet iedereen dat als we onder die veiligheidsnormen blijven, het risico voor de volksgezondheid aanvaardbaar is. Daar is iedereen mee gediend: boer, burger, bestuurder en vooral de buitenlui!

Paul Rüpp is gedeputeerde Ruimtelijke Ontwikkeling van de provincie Noord-Brabant.

Het was wat chiquer geweest als hij had gemeld dat er flink door de oppositie was getrokken en geduwd om dat onderzoek voor elkaar te krijgen, ook door mij. Maar vorouit, het komt er, en het is bemoedigend te lezen dat Paul Rüpp heldere veiligheidsnormen komen waaraan iedereen zich heeft te houden.

De Gedeputeerde meldt dat het aantal dieren in Nederland niet groter wordt, maar vergeet te melden dat sinds een tijdje de quota per provincie zijn vervallen. In Noord-Brabant zou het heel wel kunnen zijn dat het aantal kippen en varkens groeit omdat dierenrechten elders gekocht worden.

Voor geiten en schapen gelden die quota volgens mij niet en daar neemt de schaalvergroting een grote vlucht, met alle gevolgen van dien. De huidige Q-koort-epidemie toont aan dat er maar al te vaak naar de bedrijven toe geredeneerd wordt in plaats van naar de mensen. Ik verwijs maar even naar de uitstekend onderbouwde schriftelijke vragen die de PvdD gisteren stelde hierover (aanbevelenswaardig om te lezen, klik hier) die de dubbelhartigheid van bestuurders bloot legt.